Wereldwijd COVID-19 advies voor mensen met MS

COVID-19 is een nieuwe ziekte die longen, luchtwegen en organen kan aantasten. Het wordt veroorzaakt door een nieuw coronavirus (SARS-CoV-2) dat zich heeft verspreid over de hele wereld.

Het onderstaande advies is ontwikkeld door MS-neurologen en MS-organisaties verbonden aan de MS Internationale Federatie (MSIF), waaronder Stichting MS Research. Het is gebaseerd op wetenschappelijk bewijs over de invloed van COVID-19 op mensen met multiple sclerose (MS) en op de mening van deskundigen. Dit advies wordt herzien en bijgewerkt naarmate er meer bewijs over het virus beschikbaar komt.

Lees hier het advies over COVID-19 vaccins en MS

Advies voor mensen met MS

Laatste update 13 januari 2021

Wetenschappelijk bewijs toont aan dat het hebben van MS op zichzelf, niet maakt dat u eerder COVID-19 ontwikkelt of ernstig ziek wordt of overlijdt aan de infectie dan de algemene bevolking. De volgende groepen mensen met MS zijn echter meer vatbaar voor een ernstige vorm van COVID-19:

  • Mensen met progressieve MS
  • Mensen met MS ouder dan 60 jaar
  • Mannen met MS
  • Mensen met MS met bepaalde etniciteit(Afrikaanse en mogelijk Zuid-Aziatische voorouders)*
  • Mensen met een grotere fysieke beperking (bijvoorbeeld een EDSS-score van 6 of hoger, die relateert aan een wandelstok nodig hebben bij het lopen)
  • Mensen met MS en obesitas, diabetes of aandoeningen van het hart of de longen
  • Mensen die bepaalde ziekte-onderdrukkende therapieën gebruiken voor hun MS (zie hieronder)

Wij adviseren alle mensen met MS om de richtlijnen ter voorkoming van infectie met COVID-19 op te volgen. Dit advies geldt in het bijzonder voor personen die vallen binnen de een hogere risicogroep. De adviezen van de World Health Organisation (WHO) zijn:

  • Houd tenminste 1,5 meter afstand van anderen, zowel binnen als buiten.
  • Maak het dragen van een mondkapje tot een normaal onderdeel van het omgaan met andere mensen en zorg ervoor dat u het op de juiste manier gebruikt.
  • Vermijd drukke plekken en als dat niet kan, draag een mondkapje en houdt afstand.
  • Was uw handen regelmatig met zeep en water of een desinfecterende handgel.
  • Voorkom het aanraken van uw ogen, neus en mond zoveel mogelijk.
  • Hoest en nies in de binnenkant van uw ellenboog of gebruik papieren zakdoekjes.
  • Reinig en desinfecteer oppervlakken regelmatig, vooral al ze regelmatig worden aangeraakt.
  • Praat met uw arts over uw persoonlijke situatie, waar nodig via video-consulten of persoonlijke bezoeken. Bezoeken aan gezondheidsklinieken en ziekenhuizen mogen niet worden vermeden als ze worden aanbevolen op basis van uw huidige gezondheidsbehoeften.
  • Blijf actief en probeer deel te nemen aan activiteiten die uw geestelijke gezondheid en welzijn verbeteren. Lichaamsbeweging en sociale activiteiten die buiten kunnen plaatsvinden en met voldoende afstand worden aangemoedigd.
  • Haal de griepprik waar deze beschikbaar is en moedig uw gezin aan hetzelfde te doen.

* Genen kunnen bepalen in welke mate een persoon vatbaar is voor verschillende aandoeningen, zogenaamde erfelijke aanleg. Er zijn aandoeningen die vaker voorkomen bij bepaalde bevolkingsgroepen. Een reden hiervoor kan zijn dat bij mensen binnen deze bevolkingsgroep sommige risicogenen vaker voorkomen. Ook kan het zijn dat mensen door leefstijl (bv eten van vette vis) en/of omgevingsfactoren (bv blootstelling aan zonlicht) een grotere of juist kleinere kans hebben op een ziekte. In het MSIF advies worden twee ethnische groepen apart benoemd; ‘black people and possibly South Asian people.’  Dit is vertaald in ‘Afrikaanse en mogelijk Zuid-Aziatische voorouders’. Het is nog niet bekend welke genen ten grondslag liggen aan dit eventuele verhoogde risico.

Advies voor ziekte-onderdrukkende MS-medicatie

Veel ziekte-onderdrukkende therapieën (DMT’s) voor MS werken door het immuunsysteem te remmen of te wijzigen. Sommige MS-medicijnen kunnen de kans op het ontwikkelen van complicaties door COVID-19 vergroten, maar dit risico moet worden afgewogen tegen de risico’s van het stoppen of uitstellen van de behandeling.
We adviseren mensen die momenteel MS-medicijnen gebruiken om door te gaan met hun behandeling, tenzij hun behandelende arts hen adviseert om te stoppen.
Mensen die symptomen van COVID-19 ontwikkelen of positief testen op de infectie, moeten hun MS-medicatie bespreken met hun MS-zorgverlener of een andere zorgverlener die bekend is met hun zorg.

Voordat mensen met een nieuwe DMT beginnen of een bestaande DMT wijzigen, moeten mensen met MS met hun zorgverlener bespreken welke therapie de beste keuze is voor hun individuele omstandigheden. Bij deze beslissing moet rekening worden gehouden met de volgende informatie:

  • Ziekteverloop en activiteit van MS
  • De algemene risico’s en voordelen van verschillende behandelingsopties
  • Extra risico’s met betrekking tot COVID-19, zoals:
    • De aanwezigheid van andere factoren voor een ernstiger verloop van COVID-19, zoals oudere leeftijd, obesitas, reeds bestaande long- of cardiovasculaire aandoeningen, progressieve MS, ras / etniciteit met een hoger risico, enz., zoals hierboven vermeld
    • Het huidige en verwacht toekomstige COVID-19-risico in de omgeving
    • Risico op blootstelling aan COVID-19 door leefstijl, bijvoorbeeld vanwege werk in een risicovolle omgeving, of zichzelf niet kunnen isoleren
    • Voortschrijdend inzicht en bewijs over de mogelijke interactie tussen sommige behandelingen en de ernst van COVID-19

Lees voor een toegespitst advies op de situatie in Nederland ook het bericht op de website van het MS Centrum Amsterdam.

Bewijs over de impact van DMT’s op de ernst van COVID-19

Het is onwaarschijnlijk dat interferonen en glatirameeracetaat een negatieve invloed hebben op de ernst van COVID-19. Er is voorlopig bewijs dat interferonen de noodzaak van ziekenhuisopname kunnen verminderen als gevolg van COVID-19.

Het beschikbare bewijs suggereert dat mensen met MS die dimethylfumaraat, teriflunomide, fingolimod, siponimod en natalizumab gebruiken, geen verhoogd risico hebben op ernstige COVID-19-symptomen. Het is onwaarschijnlijk dat het gebruik van ozanimod een hogere risico veroorzaakt, aangezien dit medicijn lijkt op siponimod en fingolimod.

Er zijn aanwijzingen dat therapieën die gericht zijn op CD20 – ocrelizumab en rituximab – mogelijk verband houden met een hogere kans op een ernstigere vorm van COVID-19. Echter deze therapieën moeten ook tijdens de pandemie worden overwogen als een behandel optie voor MS. Mensen met MS die deze medicijnen gebruiken  dienen bijzonder waakzaam te zijn met betrekking tot het bovenstaande advies om hun risico op infectie te verkleinen. Dit geldt ook voor mensen die ofatumumab en ublituximab gebruiken, deze medicijnen hebben een vergelijkbare werking als ocrelizumab en rituximab.

Er zijn meer gegevens nodig over het gebruik van alemtuzumab en cladribine tijdens de COVID-19-pandemie om de veiligheid ervan te kunnen beoordelen. Mensen met MS die momenteel deze therapieën gebruiken en in een gemeenschap leven met een COVID-19-uitbraak, moeten hun huidige lymfocytenaantallen bespreken met hun zorgverlener. (Lymfocyten zijn een soort witte bloedcellen die het lichaam helpen beschermen tegen infectie). Als hun aantal als laag wordt beschouwd, moeten ze zichzelf zoveel mogelijk isoleren om het risico op infectie te verkleinen.

Aanbevelingen voor het uitstellen van tweede of volgende doses van alemtuzumab, cladribine, ocrelizumab en rituximab vanwege de COVID-19-uitbraak verschillen van land tot land. Mensen die deze medicijnen gebruiken en de volgende dosis nodig hebben, dienen hun arts te raadplegen over de risico’s en voordelen van het uitstellen van de behandeling. Mensen worden nadrukkelijk geadviseerd om de behandeling niet te stoppen zonder raadpleging van hun arts.

Advies stamceltherapie (aHSCT)

Autologe hematopoëtische stamcelbehandeling (aHSCT) omvat intensieve chemotherapie. Dit verzwakt het immuunsysteem gedurende een bepaalde periode ernstig. Mensen die onlangs een behandeling hebben ondergaan, moeten tijdens de COVID-19-uitbraak overwegen om de periode dat ze in isolatie verblijven te verlengen tot ten minste zes maanden. Mensen die een behandeling gaan ondergaan, kunnen in overleg met hun zorgverlener overwegen om de procedure uit te stellen. Als aHSCT-behandeling wordt gegeven, dient chemotherapie te worden toegediend in kamers die geïsoleerd zijn van andere ziekenhuispatiënten.

Medische hulp of advies bij schubs en andere gezondheidsproblemen

Wij raden mensen met MS aan om medisch advies in te winnen als zij veranderingen in hun gezondheid opmerken die op een schub  zouden kunnen wijzen of andere onderliggende oorzaken zoals een infectie. Dit kan waar mogelijk ook via telefoon of video consulten. In veel gevallen is het mogelijk om een schub thuis te behandelen.

Men dient voorzichtig te zijn met het gebruik van steroïden voor de behandeling van een schub. Alleen bij een ernstige schub kan het gebruik van steroïden worden overwogen. Er zijn aanwijzingen dat behandeling met een hoge-dosering steroïden in de maand voorafgaand aan COVID-19, mogelijk het risico op een ernstige infectie en ziekenhuis opname vergroot. De afweging voor een steroïden behandeling zou moeten worden gemaakt door een ervaren neuroloog gespecialiseerd in de behandeling van MS. Mensen met MS die zijn behandeld met steroïden dienen extra voorzichtig te zijn en kunnen overwegen om zich minimaal één maand te isoleren om de kans op besmetting te verkleinen. Let op: wanneer een persoon geïnfecteerd is geraakt met het coronavirus, kunnen steroïden worden gebruikt om COVID-19 te behandelen. Deze behandeling remt de buitensporige afweerreactie die het virus veroorzaakt, ook wel bekend als de ‘cytokinestorm’.

Wij adviseren mensen met MS om tijdens de pandemie revalidatie therapie voort te zetten en zo actief als mogelijk te blijven. Soms is het mogelijk om revalidatie therapie op afstand te volgen. Met de juiste maatregelen om COVID-19 besmetting te voorkomen, is het ook mogelijk om een behandelcentrum te bezoeken. Mensen die zich zorgen maken over hun mentale gezondheid worden aangeraden om contact op te nemen met een zorgprofessional.

Griepprik

De griepprik is veilig en wordt aanbevolen voor mensen met MS. Voor landen die het griepseizoen ingaan, raden we mensen met MS aan om de griepprik te halen als deze beschikbaar is.

Advies voor kinderen en zwangere vrouwen met MS

Op dit moment is er geen specifiek advies voor kinderen met MS. Kinderen met MS dienen de bovenstaande adviezen voor mensen met MS op te volgen.

Op dit moment is er geen specifiek advies voor zwangere vrouwen met MS. Er is een algemeen advies voor COVID-19 en zwangerschap op de website van het US Centre for Disease Control and Prevention.

Lees het advies in zijn geheel in het Engels op de website van de MSIF.

Onderstaande personen zijn geraadpleegd bij het opstellen van dit advies:

MS neurologen

Professor Alfredo Rodriguez Antiguedad – Universidad del País Vasco, Spain
Professor Brenda Banwell, Chair of MSIF’s International Medical and Scientific Advisory Board (IMSB) – University of Pennsylvania, USA
Professor Simon Broadley – Griffith University and Gold Coast Hospital, Queensland, Australia
Professor Olga Ciccarelli – Institute of Neurology, UCL, UK
Dr Huang Dehui – Chinese PLA General Hospital, China
Dr Fernando Hamuy Diaz de Bedoya, President of LACTRIMS – Universidad Nacional de Asuncion, Paraguay
Professor Andrew Chan – Bern University Hospital, Switzerland
Professor Jeffrey Cohen, President of ACTRIMS – Cleveland Clinic Mellen Center for MS, USA
Dr Jorge Correale, Deputy Chair of MSIF’s IMSB – FLENI, Argentina
Professor Giancarlo Comi – IRCCS Ospedale San Raffaele, Italy
Professor Kazuo Fujihara, President of PACTRIMS – Fukushima Medical University School of Medicine, Japan
Professor Gavin Giovannoni – Barts and The London School of Medicine and Dentistry, Queen Mary University of London, UK
Professor Bernhard Hemmer – Technische Universität München, Germany
Professor Joep Killestein – Amsterdam UMC, Netherlands
Professor Barbara Kornek – Medical University Vienna, Austria
Professor Daphne Kos, President of RIMS – KU Leuven, National MS Center Melsbroek, Belgium
Dr Céline Louapre – Sorbonne Université, France
Professor Catherine Lubetzki – ICM, France
Professor Aaron Miller, Chairman, National Medical Advisory Committee, National MS Society (US) –Icahn School of Medicine at Mount Sinai, USA
Professor Mohammad Ali Sahraian – MS Research Center, Neuroscience Institute, Tehran University of Medical Sciences, Iran
Professor Marco Salvetti – Sapienza University, Italy
Professor Nancy Sicotte – Cedars-Sinai Medical Center, USA
Dr Joost Smolders – ErasmusMC, Netherlands
Professor Per Soelberg Sørensen – University of Copenhagen, Denmark
Professor Maria-Pia Sormani, on behalf of the Italian MuSC-19 study – University of Genoa, Italy,
Professor Bassem Yamout, President of MENACTRIMS – American University of Beirut Medical Center, Lebanon
Professor Frauke Zipp – Johannes Gutenberg University Medical Center in Mainz, Germany

MSIF leden

Dr Anne Helme, Dr Clare Walton, Nick Rijke, Victoria Gilbert, Peer Baneke – MS International Federation
Phillip Anderson – MS Society (UK)
Pedro Carrascal – Esclerosis Múltiple España (Spain)
Dr Tim Coetzee, Dr Doug Landsman, Julie Fiol, Kathleen Costello – National MS Society (US)
Professor Judith Haas – Deutsche Multiple Sklerose Gesellschaft Bundesverband e.V (Germany)
Dr Kirstin Heutinck – Stichting MS Research (Netherlands)
Dr Pam Kanellis – MS Society of Canada
Elisabeth Kasilingam – European MS Platform
Dr Marc Lutz – La Société suisse de la sclérose en plaques (Switzerland)
Marie Lynning – Scleroseforeningen (Denmark)
Dr Julia Morahan – MS Research Australia
Dr Emmanuelle Plassart-Schiess – ARSEP Fondation (France)
Dr Paola Zaratin – Associazione Italiana Sclerosi Multipla Onlus (Italy)

 

 

Website gemaakt door: Sturdy Digital